تنفس روشی پایدار برای زندگی است که در آن گازها بین بدن و جو بیرون رد و بدل می شوند. به طور خاص، اکسیژن از هوای خارج به بدن و بخار آب، دی اکسید کربن و سایر گازهای زاید از داخل بدن به هوای بیرون انتقال پیدا می کنند. تنفس عمدتاً توسط دستگاه تنفسی انجام می شود؛ اما توجه به این نکته مهم است که تنفسی که در سیستم تنفسی انجام می گیرد با روش تنفس سلولی در سلولها یکسان نیست، اگرچه این دو فرایند از نزدیک بهم ارتباط دارند. تنفس سلولی فرایندی متابولیک است که در آن سلول ها معمولاً با سوزاندن گلوکز در حضور اکسیژن صورت می گیرد.

تنفس توسط دستگاه تنفسی در واقع شامل دو فرایند فرعی است:

فرآیند تهویه یا تنفس. این روند فیزیکی هدایت هوا به داخل و ریه ها است.
مبادله. این فرآیند بیوشیمیایی است که در آن اکسیژن از هوا و در خون پخش و دی اکسید کربن و سایر گازهای دفعی از خون جمع آوری می شوند. تمام اندام های دستگاه تنفسی در تنفس نقش دارند، اما فقط ریه ها در تعویض گاز نقش اصلی را ایفا می کنند.
ساختار دستگاه تنفسی
شایع ترین بیماری های تنفسی | پزشکت

دستگاه تنفسی از دو بخش اصلی دستگاه تنفس فوقانی و دستگاه تنفسی تحتانی تشکیل شده اند. علاوه بر این اندام ها، عضلات خاصی از قفسه سینه در تنفس نقش دارند که مهم ترین آن ها ماهیچه، دیافراگم است که در زیر ریه ها قرار دارد و قفسه سینه را از شکم جدا می کند. ماهیچه های کوچکتر بین دنده ها نیز در تنفس نقش دارند.

دستگاه تنفسی فوقانی
تمام ساختارهای دستگاه تنفسی فوقانی در عملکرد تنفسی این سیستم نقش دارند. اندام های دستگاه تنفسی فوقانی مسیری برای انتقال گازهای تنفسی فراهم می کنند. آنها همچنین هوای ورودی را تمیز، مرطوب و گرم نگه می داند. با این حال، هیچ تبادل گاز در این اندام ها رخ نمی دهد.

حفره بینی
حفره بینی ادامه دو سوراخ بینی است که یک فضای بزرگ پر از هوا را در قسمت بالا جمجمه و پشت بینی در وسط صورت ایجاد می کند. همانطور که هوای استنشاقی در حفره بینی جریان می یابد، گرم، مرطوب و تمیز می شود. علاوه بر کارکردهای تنفسی، حفره بینی همچنین حاوی مواد شیمیایی گیرنده ای است که برای حس بویایی مورد نیاز هستند و از اهمیت بالایی در حس چشایی برخوردار می باشد.

حلق
حلق یک ساختار لوله مانند است که از حفره بینی و پشت دهان به قسمت های دیگر در گلو از جمله حنجره متصل می شود. حلق عملکردهای دوگانه ای دارد و هوا و غذا از آن عبور می کنند، بنابراین بخشی از سیستم تنفسی و دستگاه گوارش محسوب می شود. هوا از حفره بینی از طریق حلق به حنجره و غذا از دهانه حلق به مری منتقل می شود.

حنجره
حنجره، حلق و نای را به همدیگر متصل می کند.
حنجره به جعبه صوتی معروف بوده و حاوی تارهای صوتی است.
تارهای صوتی با جریان هوا بر روی تارهای صوتی و لرزش آن ها صدا ایجاد می شود.
دستگاه تنفس تحتانی
نای و سایر قسمت های دستگاه تنفسی تحتانی، هوا را بین دستگاه تنفس فوقانی و ریه ها انتقال می دهد. نای، وسیع ترین مسیر دستگاه تنفسی است و برای عبور هوا از مجاری تنفسی حنجره را به ریه ها متصل می کند.

برونچی و برونشیول
دو لوله اصلی برونشی که به آن برونش راست و چپ گفته می شود هوا را بین نای و ریه ها انتقال می دهند. هر برونش به برونش کوچکتر و ثانویه و شاخه برونش ثانویه به برونش های سوم حتی کوچکتر تقسیم می شوند. کوچکترین شاخه برونش درون لوله‌های بسیار کوچک به نام برونشیول قرار می گیرند. ریزترین برونشیول ها به مجاری آلوئول ختم می شوند که در خوشه کیسه های هوایی کوچک به نام آلوئولی (مفرد، آلوئول) در ریه ها خاتمه می یابند.

ریه ها
ریه به عنوان بزرگترین اندام دستگاه تنفسی در حفره پلور در قفسه سینه معلق هستند. ریه ها توسط دو غشای نازک به نام پلور احاطه شده اند که مایعی را ترشح می کنند که اجازه می دهد ریه ها آزادانه در حفره پلور حرکت کنند.

هر یک از دو ریه به بخش های به نام لوب تقسیم می شوند.
ریه راست بزرگتر و شامل سه لوب است.
ریه چپ به علت قرارگیری در کنار قلب کوچکتر بوده و فقط دو لوب دارد.